AA33 | Ayakkabıcı, Çizmeyi Aşma!

İnsanın fikirlerini sorulmadan söylemeyecek kadar ya da ancak sorulduğu kadarını söyleyecek kadar olgunluğa ulaşmasına “had bilmek” denir.

İbrahim Babadağı

Nov 25, 2023

Article voiceover

1×

0:00

-3:36

Aklı, fikri yerinde olduğunu düşündüğün birine, bir konu hakkında fikir soruyorsun. Güvendiğin birinin fikirlerini dinlemek, kaçırdığın bazı bakış açılarını keşfetmene yarar belki diye düşünüyorsun.

Ne güzel.

O kişi fikrini söylüyor, sen de yararlanıyorsun.

Ancak, bir şeyler daha oluyor.

O kişi, fikrinin üzerine, ona sormadığın konularda farklı fikirler de vermeye, kendini hafif yukarıda konumlamaya, üst telden akıl vermeye çalışıyor.

Senin sorun, ona “otorite” rollemesi yaptırıyor. Senin fikir ihtiyacını karşılamak, onu seninle aranda bir hiyerarşi konumlamasına yönlendiriyor. Kendini hemen “senin tüm hayatını yorumlayabilecek kişi” koltuğuna oturtuyor.

Sorduğun soru ona bir cüret, bir had kapısı açıyor.

E, ben sana bunu sormamıştım. Sana sorduğum konu farklıydı ve buydu. Bunun da sınırları vardı. Bu sınırları aşmanı istesem, o sınırların dışına ışık tutmanı istesem, ona göre sorular sorardım.

Bu diyalogtaki tek amaç, benim sorduğum soruya, sınırları dahilinde akıl/fikir vermeni istememdi.

Seni sevip saymam, fikirlerine önem vermem, hayatımın diğer alanlarında da fikirlerine ihtiyacım olduğu anlamına gelmezdi.

Senin bu yaptığına hadsizlik denirdi.

Farkında mısın?

Sutor, Ne Supra Crepidam!

Shoemaker, not beyond the shoe! Ayakkabıcı, Çizmeyi aşma!

İstanköy derler, bir ada vardır. Çok uzun yıllar Osmanlı hakimiyetinde kaldıktan sonra, şu aralar Yunanistan sınırları içerisinde, 12 ada diye bildiğimiz adalar grubunun içindedir.

Şimdiki adıyla bildiğimiz KOS adasından bahsediyorum.

Bu ada, antik çağlarda çokça hekim, çokça filozof, çokça ressam çıkarmıştır. Herkesin bildiği Hipokrat, KOS adalıdır.

Pek az kişinin bildiği ressam Apelles de KOS adalıdır.

Apelles’i pek fazla kişi belki bilmez, ama onun Çizmeyi Aşma! deyimi neredeyse tüm dünyada kullanılır.

Apelles, yaptığı resimleri sergilerken, sergiye gelen kalabalığı bir perdenin arkasından gizlice gözlemlemeyi severmiş.

O kalabalığın resimler hakkında neler düşündüğünü, neler söylediğini, kendi aralarında neler konuştuğunu merak edermiş.

Bir gün, çok ünlü bir ayakkabıcı, Apelles’in sergisine gelir. Ömrünü ayakkabılara vermiş bu ünlü ayakkabıcı, haliyle, Apelles’in resimlerindeki ayakkabılara göz atar.

Arkadaşlarıyla konuşurken şöyle der: “bakın, ressam burada bu ayakkabıların kayış sayısını yanlış çizmiş, birinde 4 kayış, diğerinde 3 kayış var”

Apelles, bu ayakkabıcının, ayakkabılar hakkındaki görüşlerini dikkate alır ve hemen ufak bir müdahale ile resmi düzeltir.

Ayakkabıcı, bir sonraki ziyaretinde, bu hatasının düzeltildiğini görünce sevinir. Ancak aynı zamanda cesaretlenir de ve resimdeki kişinin dizlerinin büzüşmüşlüğüne, ayaklarının çarpıklığına da yorum yapmaya başlar.

Ayakkabıcının ilk eleştirisini dikkate alan ancak onun bununla sınırlı kalmadığını da gören Apelles, uzmanlığı olmadığı bu alanda üst perdeden eleştiriler yapan Ayakkabıcıya şu cümleyi kurar:

Sutor, Ne Supra Crepidam!

Yani, “Ayakkabıcı! Çizmeyi Aşma!”

İşte, hepimizin gündelik hayatımızda sık kullandığımız bu “çizmeyi aşma” terimi buradan gelmekte.

Had / Cüret

İnsanın fikirlerini sorulmadan söylemeyecek kadar ya da ancak sorulduğu kadarını söyleyecek kadar olgunluğa ulaşmasına “had bilmek” denir.

Bunun yaşla da pek alakası yoktur. Görmüş, geçirmişlikle alakası olabilir ancak.

Umarım çevremiz haddini bilen, çizmeyi aşmayan dostlarla dolar.

Aklımın Akışı bülteninin 33. sayısının sonuna geldik.

Tüm desteğin için teşekkürler. Eğer bu bülteni sevdiysen LIKE’lamayı ve aşağıdaki butona basarak yorum yazmayı unutma.

Aklımın Akışı - İbrahim Babadağı

Discussion about this post